Aydın Doğan Vakfı ve Eğitim Islahatı Girişimi’nin işbirliğiyle hazırlanan rapor, kız çocukların fazlaca kilit bir marifet olan okuma hünerlerinde oğlanlardan daha başarılı olduklarını, eğitime büyük değer verdiklerini ve bir işi başarma motivasyonlarının daha fazla olduğunu ortaya koydu.
Aydın Doğan Vakfı (ADV) ve Eğitim Islahatı Girişimi’nin (ERG) işbirliğiyle hazırlanan “Okuma Maharetlerinin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kıymetlendirilmesi: PISA 2018 Datalarıyla Bir Analiz” başlıklı rapor 12 Nisan 2022, Salı günü düzenlenen aktiflikte kamuoyuna sunuldu. Öne çıkan rapor bulgularının paylaşıldığı aktiflikte ‘Kalıpları Yıkarken’ başlıklı bir de panel düzenlendi.
Lancaster Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Melis Cin, Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ali O. İlhan ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde araştırma vazifelisi olan Ozancan Özdemir tarafınca yürütülen Eğitim Islahatı Teşebbüsü takımından Kıdemli Siyaset Analisti Yeliz Düşkün ve Siyaset Analisti Özgenur Korlu’nun da katkıda bulunduğu araştırma kararında yayımlanan rapor, kız çocukların hayli kilit bir maharet olan okuma hünerlerinde oğlanlardan daha başarılı olduklarını, eğitime büyük ehemmiyet verdiklerini ve yılmazlık özellikleri sergilediklerini PISA 2018 bilgileri eşliğinde gözler önüne serdi.
‘Kalıpları Yıkarken’ paneli düzenlendi
Aydın Doğan Vakfı Eğitim Müdürü Nilgün Yorgancılar Erekli’nin moderatörlüğünde gerçekleşen panelde kendi alanlarında başarılı olmuş bayanlar, öğrencilik senelerında sahip oldukları motivasyonlarını, mesleklerinde ilerlerken karşılaştıkları mahzur ve olumsuz kalıp yargılara karşın nasıl devam ettirdiklerini paylaştılar.
Panele katılan Psikolog ve Muharrir Prof. Dr. Ayşe Bilge Selçuk, “Yapabilirsin denmesi, şahısta bu dış sesin olması epeyce kıymetli. Kız çocukların okuma marifetleri, vazgeçmeme özellikleri ve ömrün ortasında yer alma kararlılıkları çok yüksek. Ne vakit ki kız çocuklar “yapamazsın, beceremezsin, kâfi değilsin” üzere dış sesler duymaya başlıyor ve bu sesleri içselleştiriyor bu biçimde muvaffakiyet, performans, hayat hedefleri etkileniyor. Bu noktada etrafın ne kadar değerli olduğunu görmeye başlıyoruz. Bayanlar işgücünde erkeklere bakılırsa dezavantajlı durumdalar. Okuldan daha sonra ne olduğuna bakılması; toplumda davranışların, tavırların değişmesi için bu hususlar üzerine daha epeyce konuşulması gerekiyor” dedi.
Gazeteci ve Haber Spikeri Afşin Yurdakul da “Meraklı bir çocuktum. Soru sormaya yüreklendirildiğim bir aile ortamım vardı. Annem; kardeşim ve benimle her vakit göz hizasında konuşurdu. Eşitlik nedir birinci orada tattım diyebilirim; toplumsal cinsiyet eşitliği algımı da buna borçluyum. Kendi bedelini toplum üzerinden biçmemek epey değerli diye düşünüyorum. Biroldukca yetenekle geliyorsunuz hayata, sizin kendi bakış açınız var, toplum size “yapamazsın, edemezsin” diyebilir ya da bunu ima edebilir. Bunlara kulak asmamak gerekiyor. Bir televizyoncu olarak ekranda da kadın-erkek temsil oranının epey değerli olduğunu düşünüyorum ve cinsiyet hassasiyetini gözetmeye çalışıyorum” dedi.
Aydın Doğan Vakfı Proje Grubu Gönüllüsü Emine Yiğci ömründe kalıpları yıktığı anlar için şunları söylemiş oldu: “Trabzon’un küçük bir köyünde doğdum ve küçük bir dünyam vardı. İçimde daima okuma aşkı vardı. Çok korkuyordum, “yapamazsın” denmesi korkutucuydu, “ya yapamazsam” diye ister istemez kaygı oluyordu. Benim üzerime düşen çalışmaktı, çalıştım. O günden bu noktaya gelmek benim için memnunluk verici. Aydın Doğan Vakfı takviyesini almak benim için epey değerli ve arandığımda da büyük memnunluk yaşadım” dedi.
Fetvacı: “kuvvetli Kızlar, kuvvetli Yarınlar’ diyerek kızlarımızı önyargılardan kurtarmaya çalışıyoruz”
Rapor sonuçlarının belirtildiğı görüşmede konuşma yapan Aydın Doğan Vakfı Yürütme Konseyi Lideri Candan Fetvacı, “Vakıf olarak 25 yılı aşkın vakittir yaptığımız çalışmalarla kız çocuklarının her alanda eşit temsilini, kendi hayatları üzerinde kelam sahibi olmalarını, toplumda alınacak kararlara iştirak sağlamalarını, istedikleri alanda eğitim görmelerini, hayalini kurdukları meslekleri seçmelerini, bilimin, sanatın, sporun özetle hayatın ortasında olmalarını, maksatlarını gerçekleştirmelerini destekliyoruz. Gerçekleştirdiğimiz bütün bu çalışmaları ‘kuvvetli Kızlar, kuvvetli Yarınlar’ başlığıyla daima geliştirme ve derinleştirme çabaları ortasındayız. Bugün deklare ettiğımız rapor, kız çocuklarının kendilerini en az oğlan çocuklar kadar rekabetçi gördüğünü, bir işi yapma konusunda motivasyonlarının yüksek olduğunu, sahip oldukları ‘yılmazlık’ özelliğinin muvaffakiyetlerini tetikleyici nitelik taşıdığını ortaya koyuyor. Tüm bu bilgiler, bugünden başlayarak iş dünyasında, toplumsal hayatta daha fazla hanımın yer alacağının birinci işaretleri… O niçinle bu araştırmanın ortaya koyduğu dataları fazlaca bedelli buluyor ve bize hoş bir gelecek müjdelediğine inanıyorum” dedi.
Eğitim Islahatı Teşebbüsü Yöneticisi Işık Tüzün de şu biçimde konuştu: “Bu araştırmanın değerli bir özelliği hem Türkiye’de tıpkı vakitte PISA’ya katılan öteki ülkelerde kız çocukların oğlan çocuklara bakılırsa daha başarılı oldukları bir alana, okuma alanına odaklanması. Okuma, fonksiyonel okuryazarlık marifetleri, toplumsal yaşama ve karar alma süreçlerine iştirak başta olmak üzere birfazlaca hak ve yapabilirlik bakımından epey kritik bir alan. Her ne kadar okullulaşma üzere ilerleme kat edilen alanlar olsa da eğitim sistemini ve okulları tüm bileşenleriyle toplumsal cinsiyet eşitliğine hassas, toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyici kılmak için yolumuz uzun ve bu yolda muteber bilgiye, yeni bakış açılarına ve metodolojilere, iş birliklerine gereksinim var. Bu araştırmayı ve iş birliğini bu açıdan da epeyce önemsiyoruz.”
Okuma Hünerlerinin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kıymetlendirilmesi: PISA 2018 Bilgileriyle Bir Analiz” başlıklı rapordan öne çıkan datalar
PISA 2018 okuma hünerlerinde kız çocuklar, oğlan çocuklardan daha önde
Araştırma kapsamında Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafınca gerçekleştirilen ve 15 yaşındaki öğrencilerin okuma, matematik ve fen alanlarındaki bilişsel hünerlerini kıymetlendiren Memleketler arası Öğrenci Kıymetlendirme Programı (PISA) 2018 bilgileri tahlil edildi. Bulguların toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifiyle yorumlandığı rapor, toplumsal cinsiyete yönelik süregelen eşitsizliklere rağmen, genel olarak Türkiye’de de kız çocukların ulusal ve memleketler arası değerlendirmelerde oğlan çocukların gerisinde kalmadığını, belli alanlarda onlardan daha yüksek muvaffakiyet gösterdiklerini ortaya koydu.
OECD, okuma hünerlerini, ‘bir kişinin emellerine ulaşmak, bilgi ve potansiyelini geliştirmek ve topluma aktif bir biçimde katılmak için metinleri manaya, kullanma, kıymetlendirme, yansıtma ve metinlerle etkileşim kurma’ yeteneği olarak tanımlıyor. PISA 2018’de Türkiye’de kızların okumadaki ortalama puanı (478) oğlanlarınkinden (453) 25 puan fazla.
Okuma hüneri olan bayan, babaya ya da eşe bağlı olmadan hayatını devam ettirebiliyor
Lancaster Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Melis Cin, Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ali O. İlhan tarafınca sunumu gerçekleştirilen “Okuma Marifetlerinin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kıymetlendirilmesi: PISA 2018 Bilgileriyle Bir Analiz” başlıklı rapordan öne çıkan bilgiler şöyleki:
Okuma hünerlerinde, tüm ülkelerde kızlar oğlanlardan daha yüksek puan aldı. Okuma marifetleri zayıf olan öğrenciler, okulu erken bırakma ve işsizlikle müsabaka olasılıkları daha yüksek olduğu için risk kümesinde bedellendiriliyor. Okuma marifetlerinin geliştirilmesinin eleştirel düşünmeden matematik ve fen marifetlerine, toplumsal hizmetlere erişimden istihdama bir hayli hususla bağlantılı olduğu
belirtiliyor. Raporda, okuduğunu manaya ve eleştirel bir biçimde yorumlayabilme hünerinin kız çocuklar ve bayanlar için ömürlerini baba, ağabey ya da eşe bağlı olmadan devam ettirebilme bakımından da değerli olduğu açıklandı.
Kız çocuklar okulda başarılı olmayı, gelecekleri için daha epeyce önemsiyorlar. Rapora nazaran kız çocuklar, okulda başarılı olmayı, üniversiteye gitmek ve ileride güzel bir iş sahibi olmak için oğlanlara kıyasla daha değerli görüyor. Rapora bakılırsa bu, kızların daha fazla çalışmalarını ve oğlanlara kıyasla daha başarılı olmalarını açıklayan etkenlerden biri. Raporda, resmi istatistiklere göre kız çocukların eğitime erişimlerinin bilhassa belli kademelerde ve vilayetlerde hâlâ oğlan çocuklardan geride olduğunun da altı çizildi.
Kızlar zevk için okumaya daha fazla vakit ayırıyorlar. Rapora nazaran okuma maharetlerinin gelişmesindeki en değerli ögelerinden biri, zevk için okuma alışkanlıklarının kazanılmış olması. Araştırma bulgularına göre zevk için okuma yapan kız çocukların oranı yüzde 86,8 ile oğlan çocuklardan (65,7) çok yüksek. Raporda kızların zevk için daha fazla okuma yapmasının, kızlar ve oğlanlar içindeki muvaffakiyet farkının sebeplerinden biri olabileceği açıklandı.
Öğretmen davranışları değer taşıyor
Araştırmada öğretmenlerin davranışlarının muvaffakiyetle bağlantısı de incelendi, öğretmenlerin öğrencilerin okuma marifetlerini teşvik etmesini ölçen değişkenin hem kızların tıpkı vakitte oğlanların okuma başarısıyla olumlu münasebet ortasında olduğu ortaya çıktı. Öğretmenlerin tüm öğrencilere eşit ve saygılı davrandığı ve epeyce kültürlülüğü desteklediği adil bir okul ikliminde tahsil nazarann öğrencilerin, okuma puanlarının daha yüksek olduğu vurgulandı. Araştırma, okuldaki ayrımcı atmosferin ise hem kız tıpkı vakitte oğlanların okuma başarısıyla olumsuz bağ ortasında olduğunu gösterdi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Aydın Doğan Vakfı (ADV) ve Eğitim Islahatı Girişimi’nin (ERG) işbirliğiyle hazırlanan “Okuma Maharetlerinin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kıymetlendirilmesi: PISA 2018 Datalarıyla Bir Analiz” başlıklı rapor 12 Nisan 2022, Salı günü düzenlenen aktiflikte kamuoyuna sunuldu. Öne çıkan rapor bulgularının paylaşıldığı aktiflikte ‘Kalıpları Yıkarken’ başlıklı bir de panel düzenlendi.
Lancaster Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Melis Cin, Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ali O. İlhan ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde araştırma vazifelisi olan Ozancan Özdemir tarafınca yürütülen Eğitim Islahatı Teşebbüsü takımından Kıdemli Siyaset Analisti Yeliz Düşkün ve Siyaset Analisti Özgenur Korlu’nun da katkıda bulunduğu araştırma kararında yayımlanan rapor, kız çocukların hayli kilit bir maharet olan okuma hünerlerinde oğlanlardan daha başarılı olduklarını, eğitime büyük ehemmiyet verdiklerini ve yılmazlık özellikleri sergilediklerini PISA 2018 bilgileri eşliğinde gözler önüne serdi.
‘Kalıpları Yıkarken’ paneli düzenlendi
Aydın Doğan Vakfı Eğitim Müdürü Nilgün Yorgancılar Erekli’nin moderatörlüğünde gerçekleşen panelde kendi alanlarında başarılı olmuş bayanlar, öğrencilik senelerında sahip oldukları motivasyonlarını, mesleklerinde ilerlerken karşılaştıkları mahzur ve olumsuz kalıp yargılara karşın nasıl devam ettirdiklerini paylaştılar.
Panele katılan Psikolog ve Muharrir Prof. Dr. Ayşe Bilge Selçuk, “Yapabilirsin denmesi, şahısta bu dış sesin olması epeyce kıymetli. Kız çocukların okuma marifetleri, vazgeçmeme özellikleri ve ömrün ortasında yer alma kararlılıkları çok yüksek. Ne vakit ki kız çocuklar “yapamazsın, beceremezsin, kâfi değilsin” üzere dış sesler duymaya başlıyor ve bu sesleri içselleştiriyor bu biçimde muvaffakiyet, performans, hayat hedefleri etkileniyor. Bu noktada etrafın ne kadar değerli olduğunu görmeye başlıyoruz. Bayanlar işgücünde erkeklere bakılırsa dezavantajlı durumdalar. Okuldan daha sonra ne olduğuna bakılması; toplumda davranışların, tavırların değişmesi için bu hususlar üzerine daha epeyce konuşulması gerekiyor” dedi.
Gazeteci ve Haber Spikeri Afşin Yurdakul da “Meraklı bir çocuktum. Soru sormaya yüreklendirildiğim bir aile ortamım vardı. Annem; kardeşim ve benimle her vakit göz hizasında konuşurdu. Eşitlik nedir birinci orada tattım diyebilirim; toplumsal cinsiyet eşitliği algımı da buna borçluyum. Kendi bedelini toplum üzerinden biçmemek epey değerli diye düşünüyorum. Biroldukca yetenekle geliyorsunuz hayata, sizin kendi bakış açınız var, toplum size “yapamazsın, edemezsin” diyebilir ya da bunu ima edebilir. Bunlara kulak asmamak gerekiyor. Bir televizyoncu olarak ekranda da kadın-erkek temsil oranının epey değerli olduğunu düşünüyorum ve cinsiyet hassasiyetini gözetmeye çalışıyorum” dedi.
Aydın Doğan Vakfı Proje Grubu Gönüllüsü Emine Yiğci ömründe kalıpları yıktığı anlar için şunları söylemiş oldu: “Trabzon’un küçük bir köyünde doğdum ve küçük bir dünyam vardı. İçimde daima okuma aşkı vardı. Çok korkuyordum, “yapamazsın” denmesi korkutucuydu, “ya yapamazsam” diye ister istemez kaygı oluyordu. Benim üzerime düşen çalışmaktı, çalıştım. O günden bu noktaya gelmek benim için memnunluk verici. Aydın Doğan Vakfı takviyesini almak benim için epey değerli ve arandığımda da büyük memnunluk yaşadım” dedi.
Fetvacı: “kuvvetli Kızlar, kuvvetli Yarınlar’ diyerek kızlarımızı önyargılardan kurtarmaya çalışıyoruz”
Rapor sonuçlarının belirtildiğı görüşmede konuşma yapan Aydın Doğan Vakfı Yürütme Konseyi Lideri Candan Fetvacı, “Vakıf olarak 25 yılı aşkın vakittir yaptığımız çalışmalarla kız çocuklarının her alanda eşit temsilini, kendi hayatları üzerinde kelam sahibi olmalarını, toplumda alınacak kararlara iştirak sağlamalarını, istedikleri alanda eğitim görmelerini, hayalini kurdukları meslekleri seçmelerini, bilimin, sanatın, sporun özetle hayatın ortasında olmalarını, maksatlarını gerçekleştirmelerini destekliyoruz. Gerçekleştirdiğimiz bütün bu çalışmaları ‘kuvvetli Kızlar, kuvvetli Yarınlar’ başlığıyla daima geliştirme ve derinleştirme çabaları ortasındayız. Bugün deklare ettiğımız rapor, kız çocuklarının kendilerini en az oğlan çocuklar kadar rekabetçi gördüğünü, bir işi yapma konusunda motivasyonlarının yüksek olduğunu, sahip oldukları ‘yılmazlık’ özelliğinin muvaffakiyetlerini tetikleyici nitelik taşıdığını ortaya koyuyor. Tüm bu bilgiler, bugünden başlayarak iş dünyasında, toplumsal hayatta daha fazla hanımın yer alacağının birinci işaretleri… O niçinle bu araştırmanın ortaya koyduğu dataları fazlaca bedelli buluyor ve bize hoş bir gelecek müjdelediğine inanıyorum” dedi.
Eğitim Islahatı Teşebbüsü Yöneticisi Işık Tüzün de şu biçimde konuştu: “Bu araştırmanın değerli bir özelliği hem Türkiye’de tıpkı vakitte PISA’ya katılan öteki ülkelerde kız çocukların oğlan çocuklara bakılırsa daha başarılı oldukları bir alana, okuma alanına odaklanması. Okuma, fonksiyonel okuryazarlık marifetleri, toplumsal yaşama ve karar alma süreçlerine iştirak başta olmak üzere birfazlaca hak ve yapabilirlik bakımından epey kritik bir alan. Her ne kadar okullulaşma üzere ilerleme kat edilen alanlar olsa da eğitim sistemini ve okulları tüm bileşenleriyle toplumsal cinsiyet eşitliğine hassas, toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyici kılmak için yolumuz uzun ve bu yolda muteber bilgiye, yeni bakış açılarına ve metodolojilere, iş birliklerine gereksinim var. Bu araştırmayı ve iş birliğini bu açıdan da epeyce önemsiyoruz.”
Okuma Hünerlerinin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kıymetlendirilmesi: PISA 2018 Bilgileriyle Bir Analiz” başlıklı rapordan öne çıkan datalar
PISA 2018 okuma hünerlerinde kız çocuklar, oğlan çocuklardan daha önde
Araştırma kapsamında Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafınca gerçekleştirilen ve 15 yaşındaki öğrencilerin okuma, matematik ve fen alanlarındaki bilişsel hünerlerini kıymetlendiren Memleketler arası Öğrenci Kıymetlendirme Programı (PISA) 2018 bilgileri tahlil edildi. Bulguların toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifiyle yorumlandığı rapor, toplumsal cinsiyete yönelik süregelen eşitsizliklere rağmen, genel olarak Türkiye’de de kız çocukların ulusal ve memleketler arası değerlendirmelerde oğlan çocukların gerisinde kalmadığını, belli alanlarda onlardan daha yüksek muvaffakiyet gösterdiklerini ortaya koydu.
OECD, okuma hünerlerini, ‘bir kişinin emellerine ulaşmak, bilgi ve potansiyelini geliştirmek ve topluma aktif bir biçimde katılmak için metinleri manaya, kullanma, kıymetlendirme, yansıtma ve metinlerle etkileşim kurma’ yeteneği olarak tanımlıyor. PISA 2018’de Türkiye’de kızların okumadaki ortalama puanı (478) oğlanlarınkinden (453) 25 puan fazla.
Okuma hüneri olan bayan, babaya ya da eşe bağlı olmadan hayatını devam ettirebiliyor
Lancaster Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Melis Cin, Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ali O. İlhan tarafınca sunumu gerçekleştirilen “Okuma Marifetlerinin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kıymetlendirilmesi: PISA 2018 Bilgileriyle Bir Analiz” başlıklı rapordan öne çıkan bilgiler şöyleki:
Okuma hünerlerinde, tüm ülkelerde kızlar oğlanlardan daha yüksek puan aldı. Okuma marifetleri zayıf olan öğrenciler, okulu erken bırakma ve işsizlikle müsabaka olasılıkları daha yüksek olduğu için risk kümesinde bedellendiriliyor. Okuma marifetlerinin geliştirilmesinin eleştirel düşünmeden matematik ve fen marifetlerine, toplumsal hizmetlere erişimden istihdama bir hayli hususla bağlantılı olduğu
belirtiliyor. Raporda, okuduğunu manaya ve eleştirel bir biçimde yorumlayabilme hünerinin kız çocuklar ve bayanlar için ömürlerini baba, ağabey ya da eşe bağlı olmadan devam ettirebilme bakımından da değerli olduğu açıklandı.
Kız çocuklar okulda başarılı olmayı, gelecekleri için daha epeyce önemsiyorlar. Rapora nazaran kız çocuklar, okulda başarılı olmayı, üniversiteye gitmek ve ileride güzel bir iş sahibi olmak için oğlanlara kıyasla daha değerli görüyor. Rapora bakılırsa bu, kızların daha fazla çalışmalarını ve oğlanlara kıyasla daha başarılı olmalarını açıklayan etkenlerden biri. Raporda, resmi istatistiklere göre kız çocukların eğitime erişimlerinin bilhassa belli kademelerde ve vilayetlerde hâlâ oğlan çocuklardan geride olduğunun da altı çizildi.
Kızlar zevk için okumaya daha fazla vakit ayırıyorlar. Rapora nazaran okuma maharetlerinin gelişmesindeki en değerli ögelerinden biri, zevk için okuma alışkanlıklarının kazanılmış olması. Araştırma bulgularına göre zevk için okuma yapan kız çocukların oranı yüzde 86,8 ile oğlan çocuklardan (65,7) çok yüksek. Raporda kızların zevk için daha fazla okuma yapmasının, kızlar ve oğlanlar içindeki muvaffakiyet farkının sebeplerinden biri olabileceği açıklandı.
Öğretmen davranışları değer taşıyor
Araştırmada öğretmenlerin davranışlarının muvaffakiyetle bağlantısı de incelendi, öğretmenlerin öğrencilerin okuma marifetlerini teşvik etmesini ölçen değişkenin hem kızların tıpkı vakitte oğlanların okuma başarısıyla olumlu münasebet ortasında olduğu ortaya çıktı. Öğretmenlerin tüm öğrencilere eşit ve saygılı davrandığı ve epeyce kültürlülüğü desteklediği adil bir okul ikliminde tahsil nazarann öğrencilerin, okuma puanlarının daha yüksek olduğu vurgulandı. Araştırma, okuldaki ayrımcı atmosferin ise hem kız tıpkı vakitte oğlanların okuma başarısıyla olumsuz bağ ortasında olduğunu gösterdi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı